Bir önceki sayfaya geri dönmek için buraya tıklayın! Sayfayı yazdırmak için tıklayın!
 
 

27.03.2018

BASIN AÇIKLAMASI
BASINA VE KAMUOYUNA

 

 

 


TÜDEF; “FAKIBABA EKMEĞİMİZ ELDEN GİDİYOR.”

“KONYA’DAKİ ‘ULUSAL EKMEK ÇALIŞTAYI’ NDA BİR TEK TÜKETİCİ KONUŞMUYOR.”

“EKMEK POLİTİKASINI YİNE UN SANAYİİ, GIDA KATKICILARI VE FIRINCILAR BELİRLEYECEK...”
 
“TÜKETİCİNİN TEMEL İHTİYAÇLARININ KARŞILANMASI HAKKI VE SESİNİ DUYURMA HAKKI NE OLACAK?”

“Bir ülkede eğer ekmeğin kilosu 2,4 ila 5 Lira arasında satılıyorsa; o ülkede tüketici haklarından söz edilebilir mi ?...”

Ekmek gibi milyonları ilgilendiren temel ihtiyaç maddesinde hakkaniyetli bir düzen isteniyorsa tüketicinin sesine kulak verilmelidir”

Ekmeğe etiket koymaya, toz toprak içerisinde her türlü hijyen koşullarından uzak satılmakta olan sağlıksız ekmeği poşete sokmaya yetkililerin gücü yetmemektedir.

Fırıncı lobisinin baskılarıyla sık sık ekmek kodeksiyle oynamakta, böylece ekmeğe gizli zam yapılmakta, fırıncının verimsiz ve hesapsız üretimini tüketiciye zam olarak yüklenmektedir.”

TÜDEF’i sadece ‘adet yerini bulsun’ diye çağırıp, ekmekte tüketici haklarını dile getirmesine olanak tanımıyan bu çalıştay asla ‘ulusal’ olamaz ve milyonlarca tüketicinin hakkını koruyamaz. Dolayısıyla bu anlayışı tepkiyle karşılıyor ve çalıştaya konu mankeni olarak katılmayı reddediyoruz.”


Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) 27-28 Mart tarihlerinde Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığınca Konya’ da düzenlenen Ulusal Ekmek Çalıştayı’ na konuşmacı olarak davet edilmemesi üzerine yazılı bir açıklama yaptı. Genel Başkan Hasan Atak imzasıyla yapılan açıklamada şöyle denildi: “Bakanlıkça “Ülkemizde ekmek üretimi, satışı ve tüketiminin mevcut durumunu değerlendirmek ve geleceğe yönelik yol haritası belirlemek üzere Ulusal Ekmek Çalıştayı düzenlenerek ekmeğin her yönüyle ele alınması hedeflendiği belirtilmektedir. Bu bağlamda çalıştaya tüketiciler adına TÜDEF dinleyici olarak davet edilirken ilgili sektör temsilcileri olan fırıncı oda ve federasyon, un sanayi ve gıda katkı maddeleri sanayicilerinin çeşitli oturumlara konuşmacı olarak katıldığını görülmektedir. Çalıştayın özellikle 2. günü ele alınacak olan Mevzuat, Sorunlar ve Çözüm Önerileri bölümünde; ekmek gibi temel bir gıda maddesinde milyonlarca tüketicinin, fiyattan hijyene, kodeksten, ilgili yasa ve yönetmeliklere kadar uzanan bir çeşitlilikte sorunları bulunmaktayken; ilgili sektör temsilerine bolca söz verildiği, bu söz hakkının tüketicileri temsilen TÜDEF’den esirgendiği görülmektedir. Bu durumda sayın Gıda Bakanımız Eşref Fakıbaba’ ya tüketicinin, vatandaşın temsil edilmediği bir çalıştayda belirlenecek olan politikalarla ‘ekmeğimiz elden gidiyor’ diye sesleniyoruz. Dar ve sabit gelirli, asgari ücretli, işsiz, açlık sınırının altında geçinmeye çalışan milyonlarca tüketicinin temel besin maddesi ve tüketici hakkı olan ekmek konusunda milyonları ilgilendiren asıl sorunun Tüketici Hakları ve Tüketicinin Korunmasıdır. Bu haliyle Evrensel Tüketici Haklarından olan, tüketicinin Temsil Edilme ve Sesini Duyurma Hakkını dikkate almamaktadır.”

Çalıştaya konu mankeni olarak katılmayı reddediyoruz TÜDEF açıklamasında devamla; “Bir ülkede eğer ekmeğin kilosu 2,4 ila 5 Lira arasında satılıyorsa; o ülkede tüketici haklarından söz edilebilir mi ? Ekmek gibi milyonları ilgilendiren temel ihtiyaç maddesinde hakkaniyetli bir düzen isteniyorsa tüketicinin sesine kulak verilmelidir. Ekmeğe etiket koymaya, toz toprak içerisinde her türlü hijyen koşullarından uzak satılmakta olan sağlıksız ekmeği poşete sokmaya yetkililerin gücü yetmemektedir. Fırıncı lobisinin baskılarıyla sık sık ekmek kodeksiyle oynamakta, böylece ekmeğe gizli zam yapılmasına ve ekmeğin on gram ve katlarıyla üretilmesine olanak sağlanmaktadır. Peki ekmek fiyatlarını on gram on gram kim takip edebilecektir? Fırıncılar Federasyonu ‘Hazirana kadar ekmeğe zam olmayacaktır’ derken, bu gücü nereden almaktadır? Tüketici, her mahallede açılan, eksik kapasiteyle çalışan, karadüzen, fırın ve fırıncıların verimsiz ve hesapsız üretimini zam olarak yüklenmeye mahkum mudur? Peki fırıncı odasınca belirlenip dayatılan ekmek tarifelerine temsil edilme hakkı doğrultusunda tüketicinin de müdahil olacağı objektif ve hakkaniyetli bir fiyat politikası ne zaman belirlenecektir? İşte TÜDEF olarak milyonlarca tüketici açısından bu çalıştay’ da bunları söylememize olanak tanınmamıştır. TÜDEF’i sadece ‘adet yerini bulsun’ diye çağırıp, ekmekte tüketici haklarını dile getirmesine olanak tanımıyan bu çalıştay asla ‘ulusal’ olamaz ve milyonlarca tüketicinin hakkını koruyamaz. Dolayısıyla bu anlayışı tepkiyle karşılıyor ve çalıştaya konu mankeni olarak katılmayı reddediyoruz.”

Basınımıza ve kamuoyuna saygıyla duyurulur.

Hasan ATAK
Genel Başkan

Ek: Çalıştay Programı
 

BASIN AÇIKLAMAMIZIN İNTERNETTEKİ YANSIMALARI

https://www.tarimdanhaber.com/haber/gida/konyadaki-ekmek-calistayinda-tuketiciye-soz-verilmedi//


http://www.baskentgazete.com.tr/ekonomi/fakibaba-ekmegimiz-elden-gidiyor-h11458.html

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

27-28 MART 2018ULUSAL EKMEK ÇALIŞTAYI
TÜDEF GÖRÜŞ VE ÖNERİLERİ/ KONYA



Türk Gıda Kodeksi Ekmek Ve Ekmek Çeşitleri Tebliği Tüketici Haklarına Aykırıdır:

1 Aralık 2017 Tarih/302571 sayılı Resmî Gazete’ de yayınlanan Türk Gıda Kodeksi Ekmek Ve Ekmek Çeşitleri Tebliği (TEBLİĞ No: 2012/2)’nde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğin (TEBLİĞ No: 2017/23) 2. madde ile degisik 5/1-ç 2 bendi“Ekmek, kepekli ekmek, tam buğday unlu ekmek, tam buğday ekmeği ve ekşi hamur ekmekleri en az 200 gram ağırlıktan başlayarak 10’ar gram arttırılmak suretiyle piyasaya arz edilir.” şeklinde yeniden düzenlenmiştir. Anayasamızın 172. maddesinde belirtilen esaslar ve Evrensel Tüketici Haklarının tesisi açısından evrensel hukuk normları doğrultusunda “zayıf taraf” olan Tüketicinin Korunması ilkelerine aykırıdır.

Şöyle ki:

1-) Ekmek, ülkemiz insanının en temel besin maddesidir. Türkiye’ de bölgelere göre de değişmekle beraber özellikle yoksulluğun fazla olduğu yerleşim yerlerinde daha fazla tüketilmektedir. Türkiye’ de özellikle dar ve sabit gelirli tüketici başta olmak üzere halkımızın en önemli besin kaynağı ve temel gıdası olan ekmek, ülkemizde her gün ortalama 85 milyon üretilmekte, kişi başına ise günlük 300 gr ekmek tüketilmektedir. Günlük üretilen ekmeğin 5 milyon kadarlık bir kısmı ise israf edilmektedir. İsraf edilen ekmeklerin % 60 civarındaki bir kısmı, fırınlarda fazladan üretilmiş veya uygun olmayan ekmeklerden kaynaklanmaktadır (1).

Bununla birlikte, kamu oyuna yansıyan haberlerden bir kısım fırıncı lobisinin çalışmalarıyla, ekmeğin gramajının küçültülmesini “Tüketicinin talep ettiği” ve ”İsrafın önüne geçilmesi” bahane edilerek (2,3). değişitirilen ekmek tebliğ ile eskiden alt sınır olarak 250 gramdan başlayarak 50’ şer gram olarak üretilen ekmek, 01.01.2018 tarihinde yürürlüğe giren yeni tebliğ ile artık 200 gramdan başlayarak 10’ ar gram artırılabilecektir.

Bu duruma tepki gösteren Tüketici Dernekleri Federasyonu (TÜDEF) ise yaptığı açıklamalarda “Tüketicilerin 200 gram ekmek istemedikleri ve en temel gıda maddeleri olan ekmek gramajlarıyla bu kadar oynanması nedeniyle TÜDEF’ e bağlı derneklere yoğun olarak endişelerini ilettiklerini”; “Ekmeğin, 200 gramdan başlayarak 10 gram ve katları olarak üretilebilmesiyle fiyatları değiştirmeden 10 gram 10 gram düşürerek gizli zam yapabileceğini.” bildirimiştir (4,5). Nitekim, tebliğin yürürlüğe girdiği tarih olan 1. Ocak Aralık 2018 tarihinin hemen ardından; Ankara, Adana, Mersin ve Adana’ da olduğu gibi 250 gramı 1TL olan ekmek 200 grama düşürülerek satılmaya başlanmıştır (6).

2-) Basit bir matematik hesabı yapılırsa; 250 gr. Ekmek 1 lira yani 1 kilo ekmek 4 TL. Zammı örtbas eden sözde “ekmek israfına gramaj israfı” na göre ise; 200 gr ekmek 1 lira 1 kilo ekmek 5 liraya tekabül eder. Sonuç olarak yukarıda anılan önemli bazı illerimizde kodeks değişikliği nedeniyle ekmekte gramaj düşürülerek, fiyat sabit tutularak ekmek fiyatlarına %25 gizli zam yapılmıştır.

3-) Dava konusu tebliğ ile ekmeğin, 200 gramdan başlayarak 10 gram ve katları olarak üretilebilmesine olanak tanınması ekmeğin kalitesini de etkileyecek ve ayrıca maliyeti ve israfı artıracak ve 10 grama kadar artırılıp düşürülecek olan ekmek fiyatlarının özellikle tüketici açısından takibi zorlaşacak, denetimi adeta olanaksız hale gelecektir.

Zira, TÜDEF Bilim Komisyonu Görüşüne Göre;
• Ekmekte gramaj azaldıkça maliyet artar.
• Ekmekte gramaj azaldıkça kalite olumsuz yönde etkilenir ve bayatlama hızı artar. Bu nedenle israf artar.
• Ekmekte çok eski dönemlerden beri gramaj eksikliği şeklinde hile yapılmaktadır. Gramaj eksikliği durumunda uygulanacak cezalar konusunda birçok Osmanlı Padişah fermanı bulunmaktadır. Bu nedenle ekmek gramajı o dönemlerde bile sabit tutulmuş ve kontroller böylece sağlanmıştır.
Ekmek gramajı enflasyon nedeniyle sıklıkla değiştirilirse tüketicinin ve tüketici derneklerinin gramajı ve gramajda yapılacak hileleri takip etmesi zorlaşacak hatta imkânsız hale gelecektir.
• Mevcut olan mevzuatta ekmek gramajı eksik olduğunda ceza uygulaması konusunda belirli toleranslar uygulanmaktadır. Bununla ilgili bilgiler aşağıda verilmiştir. Ekmek gramajları 10 gram aralıklarla değiştirildiğinde bu tolerans değerleri üst üste çakışacağı için kontrollerin ve gramaj eksikliğinde ceza uygulamasının yapılması zorlaşacak hatta imkânsız hale gelecektir.
Nitekim; Hali hazırda 2.1.2018 tarihinde yayınlanan Hürriyet Gazetesi’ nin haberine göre 250 gram ekmek 190 grama kadar düşebilmekteyken; ekmeğin gramajının küçültülüp 10’ ar gram artış ve eksilişinin takibini yapabilmek hemen hemen hiç mümkün olmayacaktır (7).

4-) Aynı konuda 2.12.2017 tarihinde Hürriyet Gazetesi’ne açıklama yapan İstanbul Ekmek Fırıncıları Sanatkarları ve Ekmek Satıcıları Esnaf Odası Başkanı Fahri Özer ile Ekmek Sanayii İşverenleri Sendikası Yönetim Kurulu Genel Sekreteri Cihan Kolivar ise söz konusu kararın sanayi tipi fırınlar ve Türkiye Fırıncılar Federasyonu Başkanı Halil İbrahim Balcı’nın lobisi sayesinde alındığını ileri sürmüş ve ekmeğin gramajının düşürülmesine karşı olduklarını dile getirmiştir. Fahri Özer, “200 gramlık ekmeği yapabilecek fırın sayısı çok az. Yüksek kapasiteli tünel tabir edilen fırınların işine gelen bir uygulama. Küçük fırınlarda 200 gramlık ekmekle kalite düşer, israf artar. Çünkü küçük fırınların pişirme hücreleri 200 grama göre yapılmamış. Bakanlık bu kararı alırken sadece federasyonu dinlememeliydi. Ankara’dan İstanbul’daki gramajı belirlemeye çalışıyorlar” demiştir. Cihan Kolivar ise bu açıklmasında açıkça “Alınan kararın tüketici tarafından da kafa karışıklığı yaratacağını” da açıkça ifade etmiştir (8).

5-) Örneğin; bu yeni uygulama ile ekmeğin 200 grama düşürüldüğü Ankara , Mersin, Antalya ve Adana’ da her gün evine 250 gramlık üç ekmekten 750 gram ekmek alan bir tüketici yeni uygulama ile 750 gramlık ekmek ihtiyacı için 200 gramlık dört ekmekten 800 gram ekmek almak zorunda kalacak ve 50 gram ekmeğin israfına yol açmakla kalmayıp bu durumda tüketicinin evrensel bir tüketici hakkı olan “Ekonomik Çıkarların Korunması” hakkı da ihlale uğrayacaktır.
Yukarıdaki gerekçelerle anılan tebiği değişikliğinin iptali gerekir.

Temel Gıda Maddesi Olan Ekmek Fiyatlarının Belirlenmesinde Tüketici Temsiliyeti Sağlanmalıdır:

Halihazırda yeni düzenlemeye göre ekmek fiyatları; Tarım İl Müdürlüğü, Ticaret İl Müdürlüğü, Büyükşehir Belediyesi, Ticaret ve Sanayi Odası (TSO) , Fırıncılar Odası'ndan oluşacak komisyonun kararı Türkiye Fırıncılar Federasyonu'na gönderilecek. Onların da görüşü alındıktan sonra Gümrük ve Ticaret Bakanlığı'na sunulup onay alınacak. Bu onay TSO ve Esnaf ve Sanatkarlar Odası Birliği tarafından ilan edildikten sonra fiyatlar yürürlüğe girecektir.
Oysa burada eksik olan taraf, özellikle halk tipi ekmeğin temel gıda olarak Tüketici Hakkı olması nedeniyle tüketici temsiliyetidir. Son olarak Maliye Bakanlığı başkanlığında oluşturulduğu duyumları alınan konuyla ilgili çalışmalarda bu konu dikkate alınarak tüketici temsiliyeti sağlanmalıdır.
Diğer yandan; Ulusal Gıda Kodeksinde Gıda Sanayicileri temsil edilirken, 80 milyonu temsilen Tüketici Örgütü temsilcisi yoktur. Bu eksiklik ivedilikle giderilmelidir.

Ekmek Kalitesi Ve Ekmekte Etiketleme, Paketleme Ve Hijyen Sorunu Önlenmelidir:

Ülkemizde genel olarak kara düzen çalışan fırınlardaki; un, malzeme, işçilik, hijyenve kalitesinin ne derecede denetlendiğini söylemek de pek mümkün değildir. Öte yandan gün geçmiyorki medyada; içinden çivi, tel, jilet vb. benzeri yaşamsal tehlike oluturan ekmek haberi çıkmasın. Türkiye’ de son tebliğ ile gündeme gelen 200 gramlık ekmeği ülkemizde yapabilecek fırın sayısı çok az. Bu yüksek kapasiteli tünel tabir edilen fırınlar için olası.Ancak, geneli oluşturan küçük fırınlarda 200 gramlık ekmek yapılırsa kalite düşer, israf artar. Çünkü küçük fırınların pişirme hücreleri 200 grama göre uygun değildir.
Diğer yandan ekmek sevkiyatında sorun vardır. Özellikle sabahları açık kasalarda bakkal, bayii, lokanta vb. yerlerin kapısına bırakılmakta; toz toprak içerisinde, kedi, köpek gibi hayvanların tasalluta maruz kalmaktadır. Bu bağlamda ekmek nefes alan ambalajlarda satılmalıdır. Yine, ekmeğin etiketli olmaması halinde ayıplı bir ekmekten zarar gören tüketici ayıbı kanıtlayamamaktadır.
Bu durumda 200 gram ekmek üretiminden dönülmeli; tüketicinin sağlık ve güvenlik hakkı doğrultusunda ekmekte etiketleme ve ambalajlama gerçekleştirilmelidir.

Ekmek Üretimi Yeniden Düzenlenerek Planlanmalıdır:

Ülkemizde neredeyse her mahalleye bir fırın düşmektedir. Bir oda başkanı ekmek fiyatlarındaki artışın nedenini "Fırınların yüzde 30 kapasite ile çalışması, 250 fırın olması gerekirken bu rakamın 500 olması. Bu da pastanın bölünmesine ve fiyatın artmasına neden oluyor" şeklinde açıklıyor. Böylece bu başıboş verimsizliğin faturası tüketiciye çıkarılmış olup ekmeğin kilosu yurt genelinde 5 liraya yükseltiliyor (9).
Bu durumda fırıncı örgütleri her fırsatta bu verimsizliğin faturasını tüketiciye zam olarak çıkarmak yerine, kamu ile işbirliği içerisinde bir üretim planlaması yapmalı; fırıncı esnafını bir araya getirip kooperatifler kurarak tıpkı Halk Ekmek Fabrikaları gibi, modern, entegre tesisler kurulmasına ön ayak olmalı; devlet ise bu konuda gereken teşvikleri vermelidir.

Cezalar Artırılmalı, Denetimler Genişletilip Sıklaştırılmalıdır:

Cezalar caydırıcı olacak şekilde artırılmalı, denetimler genişletilip sıklaştırılmalıdır. Gerekirse tüketici dernekleri fahri olarak devreye sokulmalı ve derneklerin akredite laboratuvarlardan ücretsiz yararlanmaları sağlanmalıdır. Bunun için gerekli yasal ve yönetsel altyapı oluşturulmalıdır.

Ekmekte Unun Yararlı Kepek, Ruşeymi Gibi Kısımların Kullanımı Sağlanmalı; Zararlı Katkı Maddeleri İsraf Önlenmeli, Tüketici Bilincinin Artırılması Hakkında Gerekli Çalışmalar Ve İşbirliği Yapılmalıdır:
Ekmekteki yararlı kepek, buğdayın özü “ruşeym” dir. En faydalı yanı E vitamini deposu olmasıdır. Ancak bunlar sofraya gelmiyor, ekmeğe, una konulmuyor. Yine “kepek” ekmekten ayrılıyor. Bu yararlı maddelerin ekmeğe konulması için gerekli çalışmalar yapılmalıdır.

Genelde gıdanın raf ömrünü artırmak amacıyla ürünlere ilave edilen katkı maddelerine karşı ise kimi tüketicilerin gittikçe artan haklı çekinceleri bulunmaktadır. Ancak ister paketli olsun, ister paketsiz satılsın çoğu ekmeklerde kullanılan katkı maddelerinin detay bilgileri yer almamaktadır. Bu da tüketiciyi zor durumda bırakmaktadır. Halbuki etiket bilgileri hem yasal olarak, hem etik olarak tüketicinin en tabii hakkı olmak zorundadır. Ancak, bu sonuçta tüketicinin bilinçsizliği ve ilgisizliği, üreticinin bencilliği ve ilgili kurumların denetimsizliği müştereken rol oynamaktadır. Ekmek üretiminde katkı maddelerinin azaltılması, doğal ekmek üretiminin; katkısız, ekşi mayalı ekmek üretiminin teşvik edilmesi sağlanmalıdır. Ekmek konusunda tüketicinin bilinçli, sağlıklı ekmek tüketmesi ve ekmek israfının önlenmesi için ilgili kurum ve kuruluşlarca tüketici örgütleriyle işbirliği içerisinde gerekli çalışmalar yapılmalıdır.


Kaynaklar

1. http://www.zmo.org.tr/genel/bizden_detay.php?kod=28935&tipi=24&sube=0
2. http://www.hurriyet.com.tr/son-dakika-ekmek-fiyatiyla-ilgili-flas-aciklama-40646882
3. http://www.hurriyet.com.tr/ekmegin-gramaji-ve-fiyatina-israf-ayari-40640554
4. http://www.ankahaber.com.tr/ekonomi/tudeften-gida-bakanligina-ekmek-uyarisi-maliyet-artisi-h39211.html
5. http://www.tudef.org.tr/haberler/basinaciklamalari.2017.12.02.html
6. http://www.sozcu.com.tr/2018/ekonomi/ekmekten-50-gram-caldilar-2171762/
7. http://www.hurriyet.com.tr/ekmek-oyununa-dikkat-firina-gidince-250-gram-eve-gidince-190-gram-40697572
8.http://www.hurriyet.com.tr/ekmek-kavgasi-iptal-icin-dava-acacaklar-yeni-yilda-ekmek-40665635
9.http://haberciniz.biz/bakan-zam-yok-dedi-ama-kocaeli-ve-istanbulda-ekmek-fiyatlari-artti-3654635h.htm.